مدرسه علمیه الزهرا المرضیه (سلام الله علیها) شهرستان اصفهان

عنوان

 بررسی اقوال مفسرین در مورد آیه«لا اِکراهَ فِی الدِّین» و تأثیر آن در آزادی عقیده و بیان

 استاد راهنما

سرکار خانم سفیدابیان

 استاد داور

جناب آقای محسن برقی کار

 پژوهشگر

وجیهه اورک شیرانی

 تابستان 1395

چکیده

بحث آزادی عقیده و بیان در مذهب یکی از مباحث مهم حقوق بشر است که در اعلامیه جهان حقوق بشر به صراحت مطرح شده و در اندیشه های اسلامی نیز با توجه به اهمیت تکریم انسان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از جمله آیاتی که با پژوهش پیرامون آن می توان به بسیاری از ابهام های اجرای احکام اسلامی و انواع آزادی عقیده و بیان پاسخ داد، آیه «لا اکراه فی الدین» است. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال آن است که ضمن بررسی اقوال برخی از مفسرین در مورد آیه، ابتدا به مفهوم شناسی واژه های آیه پرداخته و سپس به بیان تأثیر آن در آزادی عقیده و بیان بپردازد. همچنین در این تحقیق سعی شده به شبهاتی که در زمینه تعارض میان آیه مزبور و حکم ارتداد، امر به معروف و نهی از منکر و جهاد مطرح می شود، پاسخ داده شود. به دنبال اثبات عقیده و بیان در اسلام این نتیجه به دست می آید که دین یک باور قلبی است که با اکراه حاصل نمی شود و تنها با برهان شکل می گیرد. از طرفی آیه مزبور و آزادی عقیده و بیانی که در آن مطرح شده هیچ منافاتی با حکم اعدام در ارتداد، امر به معروف و نهی از منکر و جهاد ابتدایی ندارد. چرا که اعدام مرتد در صورتی است که تبلیغ و توطئه علیه نظام اسلامی داشته باشد و از طرفی جهاد ابتدایی به ملاک زور مداری نیست؛ بلکه به ملاک حق مداری است. همچنین امر به معروف و نهی از منکر  نیز کاملاً هماهنگ با آزادی عقیده و بیان است؛ چرا که فرد آمر یا ناهی به قوانین اسلام متعهد است و تعهد متقابل افراد با حریّت آن ها هیچ منافاتی ندارد.

واژگان کلیدی: اکراه، دین، آزادی، عقیده، بیان، آزادی عقیده،آزادی بیان