توصیه‌هایی از رهبر معظم انقلاب درباره تشكیل و حفظ خانواده و زندگی زناشویی

به لطافت گل
اسلام مرد را قوام و زن را ريحان می‌داند. اين نه جسارت به زن است نه جسارت به مرد. نه ناديده گرفتن حق زن است و نه ناديده گرفتن حق مرد، بلكه، درست ديدن طبيعت آنهاست. ترازوی آنها هم اتفاقاً برابر است، يعنی وقتی جنس لطيف و زيبا و عامل آرامش و آرايش معنی محيط زندگی را در يك كفه می‌گذاريم، و اين جنس مديريت و كاركرد و محل اعتماد و اتكا بودن و تكيه‌گاه بودن برای زن را هم دركفه ديگر ترازو می‌گذاريم، اين دو كفه با هم برابر می‌شود. نه آن بر اين ترجيح دارد و نه اين بر آن.
22/12/1378

مراسم ازدواج، پله‌ی اول ساده‌زیستی
در همه امور زندگيتان سادگی را رعايت كنيد. اولش هم از همين مراسم ازدواج است،‌ از اين جا شروع می‌شود. اگر ساده برگزار كرديد، قدم بعدی‌اش هم می شود ساده و الا شما كه رفتيد آن مجلس كذايی مثل اعيان و اشرافهای زمان طاغوت را درست كرديد، بعد ديگر نمی‌توانيد برويد تو خانه كوچكی مثلاً‌ با وسايل مختصری زندگی كنيد. اين جور نمی‌شود. ديگر چون خراب شده و از دست رفته است. از اول، زندگی را پايه‌اش را براساس سادگی و ساده‌زيستی بگذاريد تا زندگی بر خودتان، بر كسانتان و بر مردم جامعه ان‌شاءالله آسان شود.
13/6/1374

فرق مهریه و دادوستد مادی
اينكه می‌بينيد ما گفتيم 14 سكه بيشتر را عقد نمی‌كنيم،‌ نه برای اين است كه چهارده سكه بيشتر اشكالی در ازدواج ايجاد می‌كند. خير. چهارده هزار سكه هم باشد، ازدواج اشكالی ندارد. فرقی ندارد. اين برای اين است كه آن جنبه معنوی ازدواج، غلبه پيدا كند بر جنبه مادی مثل يك تجارت و معامله نباشد. داد و ستد مادی نباشد. اگر تشريفات را كم كرديم، جنبه معنوی تقويت خواهد شد.
26/10/1372

مهریه‌ی سنگین، سنت جاهلان است
من از مردم سراسر كشور خواهش می‌كنم كه آن قدر مهريه‌ها را زياد نكنند. اين سنت جاهلی است. اين كاری است كه خدا و رسول (ص) در اين زمان بخصوص، از آن راضی نيستند. نمی‌گوييم حرام است. نمی‌گوييم ازدواج باطل است. اما خلاف سند پيامبر (ص) و اولاد ايشان و ائمه هدی (ع) و بزرگان اسلام است. خلاف روش اينهاست و به خصوص در زمان ما كه كشور احتياج دارد به اين همه كارهای صحيح‌، آسان شود،‌هيچ مصلحت نيست كه بعضی ازدواجها را اين طور مشكل كنند.
2/9/1373

راه را برای زوج‌های بعدی باز كنید
متأسفانه اين پرداختن به تشريفات، ازدواج و مهريه‌های گران و جهيزيه‌های سنگين و مجالس آنچنانی خيلی اخلاقها را فاسد كرده است! شما دخترها و پسرها كه عروس و داماد می شويد، پيشقدم شويد. بگوييد ما اين جوری نمی‌خواهيم، به اين زيادی نمی‌خواهيم. وقتی جامعه مشكل دارد وقتی در جامعه فقير هست بايد انسان ملاحظه كند.
14/9/1372

ازدواج مانع كارتان نشود
جوانانی كه مشغول كاری در راه خدا هستند، با گرفتن همسر، با ازدواج،‌ نبايد كارشان را متوقف كنند.
19/9/1376

معنی همكاری زن و مرد چیست؟
مراد از همكاری، همكاری روحی است. اينكه زن ضرورتهای مرد را درك كند، فشار اخلاقی روی او وارد نياورد، كاری نكند كه او در امر زندگی مستأصل شود و خدای نكرده به راه‌های نادرست متوسل بشود. او را به ايستادگی و مقاومت در ميدانهای زندگی تشويق كند و تحريص نمايد. اگر چنانچه كار او مستلزم اين است كه يك مقداری به وضع خانوادگی مثلاً رسيدگی كافی نداشته باشد، اين را به رخ او نكشد. از طرف مرد هم وظيفه است كه ضرورتهای زن را درك كند، احساسات او را بفهمد و نسبت به حال او غافل نباشد.
10/2/1375

دوران مجردی تمام شد
اين طور نباشد كه مرد چون در دوران مجردی، ساعت ده شب می‌آمده خانه پدر و مادرش، حالا هم كه زن گرفته اين طور ادامه بدهد، نه! حالا بايد ملاحظه همسرش را بكند.
2/9/1373

پدر و مادرِ عروس و داماد وظیفه دارند كه…
پدر و مادرها بايد سعی كنند محبت زن و شوهرها را - اين بچه‌هاشان را - جوانهايی را كه ازدواج می‌كنند - تأمين كنند. گاهی ممكن است يك دلخوريهايی پيش بيايد، پدر و مادرها كه تجربه‌دارتر هستند، بزرگتر هستند، عاقل‌تر هستند، نگذارند كه اين دلخوريها به دلسردی زن و شوهر جوان از هم متنهی شود.
9/12/1380

«بروید با هم بسازید»
از هر چيزی كه محيط خانواده را متشنج و دچار افسردگی و هيجانهای بی‌مورد نمايد، اجتناب كنيد. هم زن و هم مرد بنا را بر سازش و همزيستی و همراهی بگذارند. آنچه در خانواده خيرات وجود دارد، مال زن و شوهر است و در نهايت مال فرزندان است، مال يك طرف نيست. اگر خدای ناكرده در محيط خانواده بی‌محبتی و عدم اطمينان و صميمت باشد، رنج مال هر دو طرف است.
6/9/1376

دل‌آرامش باشید
زن مسلمان بايد در محيط خانه، دل‌آرام شوهر و فرزندانش باشد؛ مايه‌ى آرامش زندگى و آسايش محيط خانواده باشد؛ در دامن پرمهر و پرعطوفت و با سخنان پرنكته و مهرآميزش، فرزندان سالمى را از لحاظ روانى تربيت كند؛ انسانهاى بى‌عقده، انسانهاى خوش روحيه، انسانهاى سالم از لحاظ روحى و اعصاب، در دامان او پرورش پيدا كنند و مردان و زنان و شخصيتهاى جامعه را به‌وجود آورد.
25/9/1371

آبروداری‌های خیالی
در مصارف گوناگون شخصى و خانوادگى، اسراف فردى صورت ميگيرد. تجمل‌گرائى‌ها، چشم و هم‌چشمى‌ها، هوسرانى افراد خانواده، مرد خانواده، زن خانواده، جوان خانواده، چيزهاى غير لازم خريدن؛ اينها از موارد اسراف است. وسائل تجملات، وسائل آرايش، مبلمان خانه، تزئينات داخل خانه؛ اينها چيزهائى است كه ما براى آنها پول صرف ميكنيم. پولى كه ميتواند در توليد مصرف شود، سرمايه‌گذارى شود، كشور را پيش ببرد، به فقرا كمك كند، ثروت عمومى كشور را زياد كند.
1/1/1388

همسران بد
مردى كه مى‌تواند آزادانه در جامعه اطفاى شهوت كند و زنى كه مى‌تواند بدون هيچ ايراد و اشكالى در جامعه با مردان گوناگون تماس داشته باشد، هرگز در خانواده، همسران خوب و شايسته‌اى نخواهند بود.
30/7/1376

معیشت خانه با مرد است
قرآن می‌فرمايد: «الرجال قوامونَ علی النّساءِ» يعنی سرپرستی امور خانواده به عهده مرد است. مرد بايد برود كار كند. معيشت خانواده به عهده اوست. زن هر چه ثروت دارد مال خودش است. اما معيشت خانواده بر دوش او نيست.
28/6/1379

خیال خام!
مرد نبايد خيال كند چون می‌رود توی كوچه و بازار و با اين و آن سر و كله می‌زند و يك شاهی - صنار پور می‌آورد خانه، همه چيز ديگر مال اوست، نه! آنچه او می‌آورد نصف موجودی همه اين خانواده است. نصف ديگر اين خانم است. اختيارات خانم كدبانويی خانم، رأی و نظر و نيازهای روحی خانم، اينها را بايد رعايت كند.
2/9/1373

ما با بيكاری خانمها مخالفيم
بعضيها از ما می‌پرسند: شما موافقيد زنها بروند كار كنند؟ ما می‌گوييم: البته، ما با بيكاری خانمها مخالفيم، زن اصلاً بايد كار كند. البته كار دو جور است: يكی كار داخل خانه و يكی كار بيرون خانه، هر دو كار است؛ اگر كسی استعداد دارد در كارهای مربوط به بيرون منزل، بايد انجام بدهد، خيلی هم خوب است. منتها يك شرط دارد، بايد جوری باشد كه اين اشتغال - حتی در داخل خانه - به پيوند زن و شوهر لطمه‌ای نزند. بعضی از خانمها هستند كه خودشان را از صبح تا شب می‌كشند بعد كه مرد به خانه می‌آيد، حوصله يك لبخند زدن به او را هم ندارند. اين هم بد است. كارِ خانه را بايد كرد اما نه آنقدری كه اين كارِ خانه به انهدام خانواده منتهی بشود.
12/11/1372

اسلام مانع كار كردن زن نیست؛ اما…
زن اگر خواست برود كار كند، اين اشكالی ندارد، اسلام هم مانع نيست. اما اين وظيفه او نيست، اين بر او واجب و لازم نيست. چيزی كه بر او واجب است، عبارتست از حفظ فضای حياتی برای مجموع اين خانواده.
8/3/1381

هنر بزرگ بچه‌داری
بعضی از كارهای خانه خيلی سخت است. بچه‌داری از آن كارهای سخت است. شما هر كاری را در نظر بگيريد كه خيلی دشوار باشد، در مقابل بچه‌داری در واقع آسان است. بچه‌داری هنر خيلی بزرگی است. مردها يك روز هم نمی‌توانند اين كار را انجام دهند. زنها با دقت، با حوصله و با ظرافت اين كار بزرگ را انجام می‌دهند. خدای متعال، در غريزه آنها اين توان را قرار داده است. ولی همين بچه‌داری كار سختی است كه انسان را فرسوده می‌كند و واقعاً از پا می‌اندازد.
22/8/1374

در طول روز به خانواده سر بزنید
ما به مردها هميشه سفارش می‌كنيم وقتی كار دارند، اشتغال دارند، از خانه و زندگی قهر نكنند. بعضيها صبح اول وقت می‌روند بيرون تا ساعت 10 شب. نه! ما معمولاً به كسانی كه برايشان ممكن است سفارش می‌كنيم حتی ظهرها را بروند با زن و بچه‌شان باشند. در محيط خانوادگی، غذايشان را بخورند، يك ساعتی با هم باشند، بعد بيايند دنبال كارشان، باز حتماً در زمان مناسب، اول شب بروند بچه‌ها را ببينند، ملاقات خانوادگی حقيقی داشته باشند.
18/6/1376

ساده باشید و تنگ‌نظر نباشید
اول زندگی را ساده برداريد، هر چه می‌توانيد در اين جهت سعی كنيد. البته،‌ اعتقاد نداريم كه افراد بايستی بر عيال خودشان، بر نزديكان خودشان سخت‌گيريهای تنگ‌نظرانه بكنند. اين عقيده را نداريم،‌ اما عقيده داريم كه همه از روی عقيده و ايمان و عشق و دل خودشان به يك حدی قانع باشند.
12/9/1377

نكته‌ای كه فقط زنان می‌دانند…
براى يك مرد بزرگ، اين همسر كارى را مى‌كند كه مادر براى يك بچه‌ى كوچك آن كار را مى‌كند؛ و زنان دقيق و ظريف، به اين نكته آشنا هستند. اگر اين احساسات و اين عواطف محتاج وجود يك محور اصلى در خانه - كه آن، خانم و كدبانوى خانه است - نباشد، خانواده يك شكل بدون معنا خواهد بود.
4/10/1370

اولویت پول‌خرج‌كردن برای خانه
بايد خريد كتاب، يكى از مخارج اصلى خانواده محسوب شود. مردم بايد بيش از خريدن بعضى از وسايل تزييناتى و تجملاتى - مثل اين لوسترها، ميزهاى گوناگون، مبلهاى مختلف و پرده و… به كتاب اهميت بدهند. اول كتاب را مثل نان و خوراكى و وسايل معيشتى لازم بخرند؛ بعد كه اين تأمين شد به زوايد بپردازند.
26/4/1374

حق ِ زورگویی ندارید
در اسلام به مرد اجازه داده نشده است كه به زن زور بگويد و امرى را بر او تحميل كند. براى مرد در خانواده، حقوق محدودى قرار داده شده است كه از روى كمال مصلحت و حكمت است. اين حقوق، براى هر كس گفته و تشريح شود، مورد تصديق قرار خواهد گرفت. همچنين، براى زن نيز در خانواده، حقوقى معين شده است كه آن هم از روى مصلحت است.
28/6/1375

در خلقیات و غرایز زیاده‌روی نباید كرد
مرد و زن، هر كدام طبيعت، اخلاق، روحيات و غرايزى دارند كه ويژه‌ى خودشان است. آنها اگر از خلقيات ويژه‌ى خود به طور صحيح استفاده كنند، در خانواده، زوجى كامل و هماهنگ و مساعد تشكيل مى‌دهند. اگر مرد زياده‌روى كرد، تعادل به هم مى‌خورد. اگر زن هم زياده روى كرد، تعادل به هم مى‌خورد.
28/6/1375

چنين چيزى در اسلام وجود ندارد…
بعضى از مردان خيال مى‌كنند كه زن وظيفه دارد همه‌ى كارهاى مربوط به آنها را انجام دهد. البته در محيط خانواده، زن و مردى كه به هم علاقه دارند، با كمال ميل و شوق، كارها و خدمات يكديگر را انجام مى‌دهند؛ اما انجام دادن از روى ميل، غير از اين است كه كسى احساس كند، يا اين طور عمل كند كه گويا وظيفه‌ى زن است كه بايد مثل يك مستخدم، خدمت مرد را به آن شكل انجام دهد. چنين چيزى در اسلام وجود ندارد.
20/12/1375

بهترین جای تربیت فرزند، آغوش مادر است
كسانى كه فرزند و تربيت فرزند و شيردادن به بچه و در آغوش مهر و عطوفت بزرگ كردن فرزند را براى كارهايى كه خيلى متوقف به وجود آنها هم نيست، رها مى‌كنند، دچار اشتباه شده‌اند. بهترين روش تربيت فرزند انسان، اين است كه در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبت او پرورش پيدا كند. زنانى كه فرزند خود را از چنين موهبت الهى محروم مى‌كنند، اشتباه مى‌كنند؛ هم به ضرر فرزندشان، هم به ضرر خودشان و هم به ضرر جامعه اقدام كرده‌اند. اسلام، اين را اجازه نمى‌دهد.
20/12/1375

از سر و وضع‌تان غافل نشوید!
در كتاب «نكاح» بحث است كه مرد و زن بايستى به خودشان برسند. اين، نشان‌دهنده‌ى آن است كه سر و وضع مرتب، لباس خوب و گرايش به زيبايى، امر مطلوبى در شرع اسلام است؛ منتها آن چيزى كه بد و مضر است، آن است كه اين وسيله‌اى براى فتنه و فساد و تبرج شود. همان‌طور كه گفتم، ضررهايش تا خانواده و نسل بعد هم مى‌رسد.
7/2/1377

آتشی كه هيزم آن مردم هستند
گاهى بعضى ازمسئولين ديديم آنچنان غرق دركار ميشوند كه يادشان ميرود از وجود همسرانشان و فرزندانشان؛ و اين ضايعاتى را درست می‌كند. يعنى اينجورنيست كه ما پاى تعارف باشد بگوئيم: آقا! خواهش ميكنيم بيشتر شما به خودتان برسيد، شما هم بگوئيد نه، اشكال ندارد. اينجورى نيست. اين يك تكليفى است كه انسان بايستى همسرش، فرزندانش، خانواده‌‌‌‌‌‌اش و كانون خانوادگى را حفاظت بكند. « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ» [ای كسانی كه ايمان آورده ايد، خود و خانواده خود را از آتشی كه هيزم آن مردم و سنگها هستند نگه داريد]؛ خودتان و اهلتان راحفظ كنيد.
18/06/1388

با هم، تا بهشت
قرآن مى‌فرمايد كه: «قوا انفسكم و اهليكم نارا وقودها الناس و الحجارة»؛ هم خودتان را حفظ كنيد، هم اهل‌تان را. اين خطاب به مردها و زن‌ها، هر دو، است. اهل هر انسانى عبارت است از خانواده و نزديكان او. زن شما، اهل شما مردها و مرد شما، اهل شما زنهاست. هم خودتان را از غلتيدن در آتش حفظ كنيد، هم اهل‌تان را حفظ كنيد. علاوه بر اين، حفظ عناصر اصلى داخل كانون خانواده، به حفظ خود انسان هم كمك مى‌كند. همسران؛ زن‌ها، مردها را و مردها، زن‌ها را مى‌توانند از لبه‌ى پرتگاه دوزخ نجات دهند و به بهشت بكشانند.
25/5/1383