ماه شریف و مبارک رمضان، ماه مخصوص و منسوب به خداوند تبارک و تعالی و اشرف “شهور"است از آن جهت که به افتتاحش، ابواب رحمت و رضوان گشاده می گردد، از این رو روز و شبش معطّر به عطر جان نواز راحت و سرشار از شمیم خوش پرهیزگاری، عبادت و تلاوت دعاء و نیایش است.شاید به همین جهت است که امام صادق علیه آلاف التحیة و الثناء فرموده اند: «انّه من لم یغفر له فی شهر رمضان لم یغفر له الی قابل الاّ ان یشهد عرفة.»

«کسی که رمضان بر او سپری شود و گناهان وی آمرزیده نشده باشد، امید به آمرزش نداشته باشد مگر آنکه فرصت یابد و روز عرفه را درک کند».

و باز بی سبب نیست که نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) در فرازی از خطبه شعبانیه ضمن تبیین فضائل ماه رمضان فرمود:

«در این ماه نفسهای شما تسبیح، خوابتان عبادت، اعمالتان مقبول و دعایتان مستجاب است، زیرا خداوند سبحان در ایام این ماه با رحمت خاصّه خویش به بندگان نظر دارد و ادعیه و استغفارات ایشان را قرین اجابت و آمرزش می نماید.»

بنابراین اوقات شریفه ماه مبارک رمضان بهترین فرصت ممکن برای قرائت ادعیه و انجام مناجات و عرض نیاز به درگاه یکتای بی نیاز می باشد. در این میان علاوه بر استفاضه از ادعیهء مشترکه و مختصهء ایام، لیالی و اسحار در این ماه، با عنایت به آنکه ماه رمضان در واقع “مشهد"امیر مومنان حضرت علی(علیه السلام) است، نیایش های ماثوره حضرتش نورانیت ویژه ای دارد خصوصا دعاء صباح آن گرامی که در میان ادعیهء امامیه، دعایی است مشهور و عالی مضمون که ضمن شرافت خاص روایی کلید ابواب علم و حکمت و آداب را بر خواننده زیباشناس هدیه می نماید و به همین جهت حضرتش آن را «مفتاح الفتوح النجاح و رموز کنوز الفلاح» نامیده و هر صبح بعد از نماز فجر و طلوع صبح صادق تا برآمدن آفتاب آن را قرائت می فرمود، اگرچه منافع سرشار آن دون زمان خاصی است. به همین جهت فوائد کلی مداومت بر تلاوت این دعاء، ضمن حدیثی چنین املاء گردیده است:

«من داوم علی قراءة هذا الدّعاء و العالم ملان من البلاء ما یضره ابدا و یصیر فی نظر الخلائق معززا و مکرّما و لا یظفر به عدو و کل من قصد الی عداوته رجع العداوة الی صاحبه و یومن من موت المفاجاة و یوسع علیه الرّزق و یوتیه من موضع لا یکون فی ظنّه و فی وقت الموت یکون الایمان معه و اذا بعث من قبره قام ملک مع براق عند راس القبر و یرکبه و یدخله الجنة راکبا»1:
در میان ادعیهء امامیه، دعایی است مشهور و عالی مضمون که ضمن شرافت خاص روایی کلید ابواب علم و حکمت و آداب را بر خواننده زیباشناس هدیه می نماید و به همن جهت حضرتش آن را «مفتاح الفتوح النجاح و رموز کنوز الفلاح» نامیده و هر صبح بعد از نماز فجر و طلوع صبح صادق تا برآمدن آفتاب آن را قرائت می فرمود، اگرچه منافع سرشار آن دون زمان خاصی است

«هرکس بر قرائت این دعاء مداومت نماید چنانچه عالم را سراسر بلا فراگرفته باشد بر وی ضرری نرسد و در نظر خلائق محترم و معتبر باشد و هیچ دشمن بر وی ظفر نیابد و عداوت دشمنان اش به خود آنان برگردد و از مرگ ناگهانی ایمنی یابد و ابواب روزی بر وی گشاده شود و به هنگام رحلت و جان سپردن، نقد ایمان به غارت شیطان ندهد و با متاع اسلام و ایمان از عالم فانی به مملکت باقی سفر نماید و چون از گور مبعوث گردد حضرت حق تعالی ملکی را فرماید که براقی بر سر قبر وی آورد تا او را به بهشت عدن درآورند».

درباره سند و انتساب دعاء صباح به قرار مسموع-نسخهء اصلی به خط کوفی در خزانهء ناصر الدین شاه قاجار بوده است که در آن عبارت زیر نوشته شده: «کتبه علی بن ابی طالب فی آخر نهار الخمیس حادی عشر ذی الحجة سنة خمس و عشرین من الهجرة» و همین تاریخ را علامه مجلسی رضوان الله تعالی علیه در کتاب شریف «بحار الانوار» بعد از مآخذ فراوان دعاء مانند«اختیار المصباح» سید بن باقی و غیره چنین نگاشته است که: شریف یحیی بن قاسم علوی نسخه ای از دعاء به خط حضرت زیارت فرمود که عبارت زیر در آن مکتوب بوده است:

«بسم الله الرّحمن الرّحیم این دعایی است که تعلیم نمود مرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و می خواندند آن را هر صبح…نوشته است این را علی بن ابی طالب در آخر روز پنج شنبه یازدهم شهر ذی الحجة الحرام سال بیست و پنج هجری».

بخش نهج البلاغه تبیان

منبع: شرح دعای صباح حضرت امیرمومنان علی (ع) منابع مقاله: مجله گلستان قرآن » آذر 1379 - شماره 43.