مدرسه علمیه الزهرا المرضیه (سلام الله علیها) اصفهان

 عنوان

مقارنه و مقایسه بین فقه و اخلاق

 استاد راهنما

سرکار خانم لیلا عرب

 استاد داور

حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای مسعود راعی

 پژوهشگر

زهرا حاجیان

 تابستان 1395

چکیده                                                                                                                                

انسان براي رسيدن به سعادت و كمال، به قانون و برنامه اي جامع نياز دارد كه با توجه به همة ابعاد وجودي اش بتواند او را به غايت برساند. در این میان علم اخلاق آيين زندگي وزيستن است و در ضمن بيان فضايل اخلاقي در همه ابعاد و جنبه هاي زندگي انسان راه هاي اتصاف به خوبي ها و دوري از بدي ها را به انسان نشان مي دهد دين و اخلاق دو بال انسان در نيل به كمال بوده و بدين جهت از اهميت و جايگاه خاصي برخوردار مي باشند.محقق در پی پاسخ به این سؤال است که وجوه افتراق واشتراک بین فقه واخلاق چیست.فقه به معنای پی بردن به احکام شرعی از طریق استدلال است واخلاق به معنای صفتی است که در نفس به صورت ملکه در آمده است , با توجه  به مطالعات انجام شده رابطه این دو علم  از جهات تمایز,تعارض وتکمیل گری قابل بررسی است .در هر کدام مطالبی مطرح می گردد که در نوع خود صحیح جلوه می کند اما از نظر اکمل ,رابطه سوم یعنی تکمیل گری می باشد,زیرا اصلاح برون, بدون اصلاح درون امکان پذیر نیست. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که رابطه فقه واخلاق:رابطه تأثیر وتأثر است,یعنی فقه واخلاق با کمک یکدیگر انسان را در رساندن به مدارج عالی وکمالات یاری می کنند.در مواردی اخلاق فقه را تکمیل می کندمانند امر قصاص ودر مواردی فقه, اخلاق را تکمیل می کند واین براساس تفاوت وشباهت هایی گونا گونی است که بین فقه واخلاق وجود دارد شباهت ها مانند منشأ الزام این دو علم که الهی وشرعی است وتفاوت های مانندضمانت اجرایی که در احکام  فقهی وجود دارد ولی در اخلاق دیده نمی شود.

دو علم فقه واخلاق در كنار هم به حركت جامعه به سوي كمال كمک مي كنند وهر كدام بدون وجود ديگري نمي تواند راهگشا باشدو از جهتي ملاحظه مي كنيم كه باتمسک به خرد اخلاقي وبه جهت آسيب نديدن مسير تربيت از برخي تنگناها وخطوط فقهي عبور وبرخي حرام ها تجويز مي شود،در مقابل گاهي براي حفظ قانون فقهي از مرز اخلاق عبور كرده و مصلحت حکم ترجيح داده مي شود.

واژه گان کلیدی تحقیق:  علم فقه ، علم اخلاق ،گزاره های فقهی,گزاره های اخلاقی