ایران سالهای انقلاب را از زبان رئیس جمهور وقت آمریکا بخوانید. فصلی که جای مخصوص به خود را در کتاب خاطرات دوران ریاست جمهوری کارتر داشته است.

همیشه تاریخ یک کشور با روایت های درونی شناخته نمی شود بلکه برخی از نقاط آن به روایت های افرادی غیر بومی و خارج از آن کشور قابل  شناخت می باشد. کارتر رئیس جمهور آمریکا که در هنگام ریاست جمهوری خود روابط تنگاتنگی با حکومت ایران داشت می تواند ناگفته هایی خواندنی را از ایران آن روز بیان کند که این کار  با نوشتن کتاب ایران در خاطرات کارتر انجام گرفته است

” ایران در خاطرات جیمی كارتر ” عنوان كتابی است كه ترجمه آن به صورت مشترك توسط جناب آقای ابراهیم ایران نژاد و سركار خانم طیبه غفاری انجام گرفته است. این اثر در تابستان 1390 توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

كتاب ” ایران در خاطرات جیمی كارتر ” قسمت هایی از كتاب ” خاطرات دوران ریاست جمهوری جیمی كارتر ” می باشد كه اصل كتاب به تمامی ماجراها و رویدادهای دوره چهار ساله زمامداری كارتر پرداخته و اثر مورد بحث خاطرات وی را كه مربوط به اوضاع ایران  و وقایع پیش  و پس از انقلاب اسلامی در سال 57 می باشد می پردازد. بخش عمده این خاطرات به آخرین سال حكومت رضا شاه پهلوی و مسائل پیش آمده در یك سال قبل و سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مربوط می شود كه موضوع مرتبط با  پس از پیروزی انقلاب كه در این كتاب  مورد توجه قرار گرفته است مسأله گروگان گیری و نحوه مواجهه كاخ سفید و مقامات آمریكایی با آن می باشد و ضمن آن به اتفاقاتی كه هم زمان با این وقایع برای مقامات كاخ سفید در دیگر نقاط جهان اتفاق می افتد نیز اشاراتی شده است.

« ایران و آخرین سال » عنوان اولین بخش از كتاب می با شد كه با این جمله كه بخشی از صحبت های « جیمی كارتر» رییس جمهور آمریكا می باشد آغاز شده است:

ما نه می خواهیم، و نه می توانیم در امور داخلی ایران مداخله كنیم. كنفرانس خبری، 17 ژانویه 1979 (27 دی 1357)

در ادامه، به روز پانزدهم نوامبر سال 1977 میلادی، مطابق با 24 آبان سال 1356 هجری شمسی اشاره شده كه روز ورود « جیمی كارتر» رییس جمهور آمریكا و همسرش « رزالین» به ایران می باشد. طبق گفته های شخص رییس جمهورمهمان های شاه با تظاهرات گسترده اعتراض آمیز دانشجویان ایرانی مورد استقبال قرار گرفته و با گازهای اشك آوری كه پلیس برای متفرق كردن دانشجویان معترض به كار می برد نیز پذیرایی شدند. شاه و فرح از این نحوه استقبال دانشجویان به شدت متأثر و شرمسارشده و مدام از كارتر و همسرش عذر خواهی می كنند.

از نظر كارتر، شاه مردی دوست داشتنی، استوار، با ابهت، ولی بدون زرق و برق بود كه در محیطی مملو از گازهای اشك آور نیز آرامش و متانت خود را با تواضعی باور نكردنی حفظ می كند. كارتر معتقد است كه این متانت و آرامش محمد رضا ناشی از ملاقات رییس جمهور آمریكا یعنی خود وی می باشد.

بخش « ایران و آخرین سال » در ادامه به دیگر خاطرات كارتر كه در ارتباط با اوضاع ایران و تأثیرات آن بر دیگر نقاط جهان  در آخرین روزهای  رژیم پهلوی می باشد پرداخته است كه نكات جذاب و جالبی در آن آورده شده است.

دومین بخش كتاب مورد بحث « زمستان سخت » نام دارد كه در آن نیز بخش هایی از خاطرات رییس جمهور آمریكا در مورد اتفاقات ایران آورده شده است. در ابتدای این بخش گزیده ای از خاطرات جیمی كارتر در تاریخ 7 فوریه 1980 (18 بهمن 1358) آورده شده است:

در روزهای اخیر اوضاع خیلی وخیم شده است و من خسته و بی رمق در كاخ سفید …

كارتر ضمن خاطرات خود اولین هفته ماه نوامبر كه مصادف با آبان ماه 1358 می باشد را دشوارترین ساعات زندگی خود دانسته و اعتراف می كند كه سلامت گروگان های آمریكایی كه طی عملیات تسخیر لانه جاسوسی آمریكا توسط دانشجویان ایرانی در بند شده اند برای او به صورت یك نگرانی دائمی در آمده است.

در قسمت هایی از این بخش خاطرات « جیمی كارتر » موضوعات و خاطراتی در مورد مسائل دیگر كشورها از جمله شوروی  سابق  نیز جای داده شده است.

در بخش سوم كتاب ” ایران در خاطرات جیمی كارتر ” با عنوان « آزادی قریب الوقوع » كارتر این گونه می گوید:

مواجهه با ایرانیان در قضیه گروگان ها و مقابله با شوروی « به علت اشغال افغانستان » تنها مسئولیت من در آن منطقه نبود.

در ادامه وی به حمایت های خود و دولت آمریكا از منافع اسرائیل اشاره كرده و اقرار می كند كه از همه امكانات موجود از جمله منافع كمپ دیوید  در مورد صلح بین دو كشور مصر و اسرائیل استفاده كرده و از توافق نامه در برابر حملات خارجی و داخلی در این دو كشور محافظت نموده است.

« جیمی كارتر » در خاطرات خود به اتفاقات و وقایع مرتبط با گروگان های آمریكایی پرداخته و بارها نگرانی خود را از اوضاع مبهم و عاقبت نامعلوم گروگانها ابراز كرده است.

فصل بعدی كتاب یعنی فصل چهارم « محاصره » نام گرفته  كه در آن به در گیریها و اتفاقات  ایران به خاطر انتخابات و تشكیل دولت جدید اشاره شده است و كارتر طبق گفته خود هفته به هفته بازی سیاسی ایرانیان را با رنج و بی تابی تمام نظاره گر است، چرا كه امام خمینی و بنی صدر اعلام كرده اند كه تصمیم آخر را در مورد گروگان ها مجلس خواهد گرفت.

فصل پنجم كتاب « انتخابات سال 1980 » نام گرفته است. این فصل با قضایای مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری در آمریكا و رقابت بین « جیمی  كارتر » و « ریگان » یا بهتر بگوییم دو حزب جمهوری خواه و دموكرات آغاز شده است و در ادامه به روند رو به رشد اوضاع و احوال گروگان ها و تصمیمات جدید ایران می پردازد.

در فصل ششم كه آخرین فصل كتاب مورد بحث می باشد با عنوان « مرحله انتقال گروگان ها »  كارتر ابتدا به تشریح اوضاع شخصیتی  و خانوادگی خود پرداخته و اقدامات خود را برای مقابله با شكست در انتخابات ذكر كرده و در ادامه به سرانجام گروگان های آمریكایی می پردازد.

ایران نژاد مترجم کتاب متولد  سال1357 در شهرستان بستان است وی تحصیلات خود را در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته علوم اجتماعی به پایان رسانده است.

مترجم کتاب درباره کتاب اینگونه توضیح می دهد ” عنوان اصلی كتاب خاطرات دوران ریاست جمهوری جیمی كارتر می‌باشد. اصل خاطرات وی درباره ی تمامی ماجرا و رویدادهای مربوط به دوره ی چهار ساله ی زمامداری كارتر است. كتابی كه ترجمه نمودم فصلی از خاطرات دوران ریاست جمهوری جیمی كارتر است.كه بخش حاضر آن به اوضاع ایران و وقایع قبل و بعد از انقلاب اسلامی در سال 57 می پردازد.بیشتر مطالب این بخش از كتاب خاطرات كارتر به آخرین سال حكومت محمد رضا شاه پهلوی و مسائل رخ داده در یك سال قبل وسالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مربوط می شود.

موضوعی كه در این كتاب بیشتر به آن توجه می شود،مساله ی گروگان گیری و نحوه ی مواجه ی كاخ سفید و مقامات آمریكایی با آن می باشد و در لابه لای مطالب به اتفاقاتی كه هم زمان با این واقعه برای مقامات كاخ سفید در دیگر نقاط دنیا اتفاق می افتد،اشاره می شود.كتاب ایران در خاطرات جیمی كارتر به تیراژ2000نسخه در تابستان 90توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی چاپ شده است”

او درباره هدف خود از انتشار این کتاب می گوید:”  هدف از انتشار كتاب فوق، شناساندن بخش هایی از تاریخ انقلاب اسلامی ایران از زبان یكی از روسای جمهور آمریكادر وقوع انقلاب ایران می‌باشد.البته شاید این سئوال مطرح شود كه چه لزومی به توجه به نگرش آنها به تاریخ انقلاب ایران هست؟ اما باید توجه داشت كه در بحث تبیین و تحلیل تاریخ انقلاب ها،فردی از جریان اصلی،باید دیدگاه های افراد مختلف در مورد واقعه را فهم،سپس به یك درك صحیح از آن دست یافت.به همین خاطر در این كتاب سعی شده است دوران گروگان گیری و تسخیر لانه جاسوسی از روی خاطرات جیمی كارتر با دقت خاصی ترجمه گردد. تا بتوان برای عزیزان علاقه مند به این حوزه بستر خوبی فراهم نمود. نكته دیگر در خصوص  اهمیت و توجه به این مقطع تاریخ باید گفت: كه برخی متفكران حوزه اندیشه سیاسی را به سه دوره تقسیم می‌كنند، دوره اول، كه همزمان با دوره باستان است، و آن را عصر(جهان محوری) می‌نامند. دوره دوم كه دوره قرون وسطی است، به دلیل غلبه تفكر دینی،عصر(خدامحوری) است و دوره سوم كه عصر جدید است دوره استیلای اندیشه (انسان محوری) است. البته عنصری كه در عصر جدید از بین اندیشه به وجود آمد بحث سكولاریزم است. و سیر حركت اغلب حكومت ها به طرف سكولاریزه شدن و طرد دین واندیشه های دینی از عرصه سیاست و اجتماع بود و هست. در این بین ظهور انقلاب اسلامی در اواخر قرن بیستم و در پی آن استقرار یك حكومت دینی بر پایه ی مذهب و آموزه های توحیدی استوار شد. انقلاب اسلامی، تمام معادلات دنیای مدرن و نظریات مطرح در حوزه انقلابها را برهم زد و شروع دوره ای جدید در تاریخ اندیشه سیاسی بود كه گفتمان تازه ای را در حوزه ادبیات سیاسی معاصر خلق كرد.از این جهت با توجه به ابعاد گسترده و پیچیده انقلاب اسلامی اقتضا می‌كند كه این پدیده همانطور كه اشاره شد از جهات مختلف مورد بررسی قرار گیرد.”

این کتاب در   297صفحه  توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است که می توانید آن به صورت آنلاین نیز از این سایت خریداری نمایید.

منبع:بخش تاریخ ایران و جهان تبیان