ترازوهایی که دیگر معیار انصاف نیستند!
پیوند: http://www.iqna.ir/fa/News/1412977
کانون خبرنگاران نبأ: در جای جای کشورمان ایران، پول‌های شبهه‌ناک فراوانی جابجا می‌شود. از پول خردهای پس نداده توسط راننده‌های تاکسی گرفته تا پول نزول و پس دادن سودهای کلان آن که زندگی‌ها را از هم می‌پاشند؛ نکند ترازوی سنجش حلال و حرام پول‌مان را با کیسه شکر هم تراز می‌کنیم؟
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ، امروزه از ترازوهای دقیق و دیجیتال برای داد و ستدی که به نفع خودمان است، استفاده می‌کنیم ولی فراموش می‌کنیم که کسب درآمد به هر طریقی، به صلاح نیست. دستگاه‌ها دقیقی‌تر شده‌اند و دقت خود ما کمتر!
گویی ترازوها فقط جایگاهی برای تزئین و دکور مغازه‌ها پیدا کرده‌اند نه وسیله ضروری برای کسب و کار.
یاد داستان کره‌فروش افتادم که به‌دلیل فقر توان خرید ترازو نداشت و از شکری که از بقالی محل خریده بود به عنوان وزنه برای فروش اجناس خود استفاده می‌کرد، روزی بقال لب به شکایت باز می‌کند که چرا وزن کره‌ها کم است و کره‌فروش پاسخ می‌دهد که من از بسته‌های شکر تو به عنوان میزان استفاده می‌کردم.
واقعیت این است کم‌فروشی و جابجایی پول‌های شبهه‌ناک در جامعه و درون خانواده‌ها همچون دور باطلی به گردش در‌می‌آید.
زندگی انعکاس اعمال و اندیشه ماست/ هرچه بکاری درو می‌کنی
از معضلات امروز جامعه ما، بی‌توجهی به راه‌های کسب مال و ثروت است، به‌طوری که مصادیق آن به وضوح در جامعه مشاهده می‌شود. آموزه‌های دینی ما، بزرگترین گناه را کوچک شمردن گناه می‌داند. وقتی به راحتی پول‌هایی را وارد زندگی خود می‌کنیم و از پاک بودن آن غافلیم، انعکاس آن را در زندگی خواهیم دید.
تقریباً همه ما در میان اقوام و آشنایان خود، خانواده‌هایی را دیده‌ایم که در اثر بی‌توجهی به کسب و کار حلال و ورود مال حرام به زندگی‌شان دچار مشکلات فراوانی هستند و از منبع این مشکلات بی‌خبر بوده و تقدیر بد را علت این مشکلات می‌دانند.
برخی افراد اینگونه تصور می‌کنند که حق‌الناس زمانی بر گردن انسان خواهد بود که از کسی مستقیماً دزدی کنیم و این تصور غلط باعث شده تا در روابط کاری و اجتماعی دچار غفلت شوند و به شکل‌های مختلف حقی را ضایع کنند.
وقتی به مناجات انبیاء در قرآن کریم توجه می‌کنیم، یک مسئله در اکثر دعاها وجود دارد و آن داشتن نسل پاک و مؤمن بعد از خود است، این نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است که پدر و مادر که وظیفه تولید نسل را به‌عهده دارند باید نسبت به مالی که در زندگی‌شان وارد می‌شود حساس باشند، وقتی پروردگار عالمیان در روز حساب‌کشی ذره ذره اعمال را سنجش می‌کند، چرا ما که بنده‌ایم نسبت به ذره ذره اعمال و پول خود سخت نمی‌گیریم.
پول‌هایی که برکت از آنها دور شده؛ معضل امروز جامعه
شاید همه ما بارها در خرید و فروش‌ها و یا پیاده شدن از تاکسی، این جمله دعاگونه را گفته و یا شنیده باشیم که «خداوند به پولت برکت دهد»، اما چه کنیم تا برکت مال‌مان زیاد شود؟ چرا پولی که درآمد یک ماه فعالیت و گذران عمرمان است، بی‌برکت شده است؟
راننده تاکسی که به علت نداشتن پول خرد کرایه بیشتری از مسافر می‌گیرد، چطور می‌تواند درآمد پربرکتی داشته باشد؟ یا آن نانوایی که از آرد نامرغوب با وزن کمتر از آنچه باید باشد برای پخت نانش استفاده می‌کند، کاسبانی که نرخ‌های بی حد و حساب بر روی اجناس خود می‌کشند و از این دست موارد که بسیار به چشم می‌خورد سرنخی است که باید برای حل این معضل دنبال شود.
به قیمت درج شده روی کالاها که نگاه می‌کنی چقدر با قیمتی که کاسبان دریافت می‌کنند تفاوت دارد، در بازارهای میوه و تره‌بار آنقدر سریع اجناس را وزن می‌کنند که اصلا تعجب می‌کنی جنس روی ترازو قرار گرفت یا!
تازه دست آخر اگر وقت و حوصله داشتی و فاکتور خرید را نگاه کردی می‌بینی که چقدر قیمت‌ها بالا و پائین شده‌اند و گاهی اوقات در خرید از برخی فروشگاه‌ها چند قلم جنس اضافه نیز داخل لیست خرید ثبت شده‌اند که اصلا در سد خرید ما نبوده!
در این زمینه گفت‌وگویی با شهروندان داشتم، یک نفر می‌گفت: با اینکه صاحب سوپر مارکت، مشتری‌های ثابتی دارد ولی هیچ‌گاه به پول‌های اضافه‌ای که به دلیل نداشتن پول خرد گرفته، توجه نمی‌کند.
وی ادامه می‌دهد: گرفتن این پول‌ها، شاید در شرایط اقتصادی فرد تأثیر چندانی نداشته باشد ولی قطعاً آثار مخرب معنوی آن را در زندگی خود خواهد دید. برکت را خودمان دور کرده‌ایم و می‌خواهیم با زحمت کم، سود زیاد به دست آوریم.
البته در این میان عوامل بسیاری دست به دست هم داده‌اند تا مقصر نانوا، بقال، راننده تاکسی و … معرفی شوند که از آن دست رشد منفی اقتصادی طی سال‌های اخیر را می‌توان نام برد. دخل و خرج ایرانیان در قشر متوسط و فقیر به نیمه ماه هم نمی‌رسد و تنها قشر مرفه شاستی‌بلند سوار جامعه با خیال راحت گذران زندگی می‌کنند.
عدم تناسب رشد اقتصادی با فرهنگ در جامعه؛ از علل گرایش به کسب مال حرام
در این زمینه گفت‌وگویی با محمد مبارک‌آبادی، کارشناس حقوق قضایی داشتیم که یکی از علل گرایش افراد به کسب روزی حرام را عدم تناسب رشد اقتصادی با رشد فرهنگی دانست و گفت: قرار گرفتن اشخاص در جایگاه‌هایی که ظرفیت آن را ندارند باعث ایجاد فساد در زمینه‌های مختلف، به‌خصوص در زمینه اقتصادی می‌شود.
وی با اشاره به اصل 29 قانون اساسی، افزود: بر طبق این اصل، دولت موظف است مشکلات امرار معاش تک تک افراد جامعه را برطرف کند، اما متأسفانه در این زمینه اقدامات لازم صورت نگرفته و بدیهی است وقتی افراد جامعه از نظر تأمین نیازهای روزمره زندگی و خدمات درمانی دچار مشکل باشند، ریشه‌های اعتقادی آنها سست خواهد شد و گرایش به سمت کسب درآمد از هر طریق، حتی راه‌های حرام پیدا خواهند کرد.
تجمل‌گرایی رسانه‌ای؛ از علل بی‌توجهی در کسب مال حلال
مدیر دارالقرآن شهید سامانی، یکی دیگر از علل کمرنگ شدن توجه به کسب روزی حلال در سطح جامعه را تبلیغات ناصحیح رسانه‌های عمومی دانست و بیان کرد: تجمل‌گرایی در تبلیغات رسانه‌ای و عدم تشویق و ترغیب جامعه به ساده‌زیستی در فیلم‌ها و سریال‌ها، باعث ایجاد حس رقابت میان مردم جامعه در کسب مال و ثروت می‌شود و همین می‌تواند زمینه‌ساز کسب مال حرام باشد.
وی در پایان یادآور شد: اجرای اصل 43 قانون اساسی می‌تواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از ایجاد کسب و کار حرام باشد ولی این اصل نیز، درحال حاضر به فراموشی سپرده شده است و شاید عدم آگاهی مردم از حقوق خود نیز دلیلی برای اجرا نشدن این قوانین باشد.
سهل‌انگاری دینی؛ یکی از علل گرایش به کسب و کار نامشروع
در این زمینه باید نظر یک کارشناس مذهبی را نیز داشته باشیم که با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین‌پور، معاون فرهنگی دانشکده اصول‌الدین دزفول نیز گفت‌وگویی درباره معضل رواج مال حرام و بی‌توجهی به آن داشتیم.
وی با اشاره به رنگ باختن اصول دینی و مذهبی در بخشی از مراکز اقتصادی و تجاری، اظهار کرد: گرایش بخشی از جامعه به‌سوی سهل‌انگاری دینی از یک طرف و عدم ارائه مدل اقتصاد اسلامی جامع از سوی حکومت اسلامی که بتواند پاسخگوی نیازهای متنوع جامعه در حوزه کسب و کار باشد، از سوی دیگر، باعث سردرگمی افراد شده است.
حسین‌پور ادامه داد: قرآن کریم توجه ویژه‌ای به تجارت و اقتصاد دارد و بزرگترین آیه قرآن کریم (282 سوره بقره) به مسئله مهم داد و ستد اختصاص داده شده؛ همچنین در آیات 278 و 279 سوره بقره در مورد ربا می‌فرماید «هان! اى کسانى که ایمان آورده‌اید از خدا پروا کنید و آن زیادى مال را که در اثر ربا به دست آمده رها کنید، اگر داراى ایمانید. حال اگر نکنید باید بدانید که در حقیقت اعلان جنگ با خدا و رسول کرده‌اید و اگر توبه کنید اصل سرمایه‌تان حلال است، نه ظلم کرده‌اید و نه به شما ظلمى شده است».
حجت‌الاسلام حسین‌پور، راه مقابله با معضل کسب و کار نامشروع را ترویج و تبلیغ فرهنگ قرآنی و عمل به آموزه‌های دین مبین اسلام و عمل به احکام نورانی آن دانست و افزود: حکومت اسلامی با فرهنگ‌سازی و آموزش احکام بیعِ حلال، می‌تواند به‌صورت گسترده هم در رده‌های کلان و اقتصاددانان و هم در بین مردم عادی، جامعه را به سمت کسب حلال رهنمون کند.
وی گفت: با استناد به آیات نورانی قرآن کریم و روایات ائمه هدی می‌توان به عواقب وخیم فردی و اجتماعی کسب حرام پی برد، خدای متعال می‌فرماید «پولی که از راه ربا و نزول به‌دست آورده‌اید را نابود خواهم کرد»، همچنین رسول اکرم(ص) می‌فرماید «اِذا ظَهَرَ الزِّنا وَ الرِّبا فى قَرْیَةٍ فَقَدْ اَحَلّوا بِاَنْفُسِهِمْ عَذابَ اللّه؛ هرگاه زنا و ربا در جایى آشکار شود، مردم آنجا خود را در عذاب خدا افکنده‌اند».
کسی که مال حرام در شکمش باشد دعایش مستجاب نمی‌شود
این کارشناس دینی درباره اثر وضعی کسب حرام در این دنیا، گفت: کسی که مال حرام در شکمش باشد دعایش مستجاب نمی‌شود؛ در این رابطه امام صادق(ع) می‌فرماید «هرکس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعاى هیچ بندهاى که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسى بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمىرود».
حجت‌الاسلام حسین‌پور حکومت اسلامی را مسئول مبارزه قانونی با مفاسد اقتصادی و ثروت‌های نامشروع دانست و گفت: آحاد جامعه نیز از باب نهی از منکر و براساس وظیفه شرعی که شارع مقدس برعهده آنان گذاشته است با مراعات مراحل نهی از منکر، مسئولیت شرعی برعهده دارند.
وی با اشاره به شعار سال 93، عنوان کرد: تأکید مقام معظم رهبری بر نامگذاری امسال به سال «اقتصاد و فرهنگ» باید مورد توجه مسئولان رده بالای حکومتی قرار گیرد و با استفاده از دانشمندان علم اقتصاد و مراکز حوزوی، طرح جامع اقتصادی با افق دید کوتاه‌مدت و بلندمدت و با عزم ملی تهیه شود تا در آینده شاهد برطرف شدن ضعف‌های اقتصادی و مانع رخنه سوء استفاده‌گران اقتصادی باشیم.
ارتباط خوردن غذای حلال و انجام عمل صالح
در آیات قرآن کریم و روایات متعدد اسلامی به کسب روزی حلال و رابطه آن با انجام عمل صالح و استجابت دعا، اشارات فراوانی شده است. مردى خدمت حضرت رسول اکرم(ص) عرض کرد «دوست دارم دعایم مستجاب شود» حضرت فرمود «غذاى خود را پاک کن و از هر گونه غذاى حرام بپرهیز».
قرآن کریم نیز بارها درباره کسب رزق حلال به مردم توصیه می‌کند، در آیه 168 سوره بقره می‌فرماید «یَاایُّهَا النّاسُ کُلُوا مِمَّا فی الارضِ حَلالاً طَیِّباً؛ ای مردم از آنچه در زمین است، حلال و پاک بخورید» و در ادامه این آیه می‌فرماید «ولاتَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیطان إنَّهُ لَکُم عَدُوٌّ مُّبین؛ و از گام‌های شیطان پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست».
جمله «لاتتبعوا خطوات الشیطان» در پنج مورد از قرآن کریم به چشم می‌خورد که دو مورد آن در مورد استفاده از غذاها و روزی‌های الهی است و در واقع به انسانها هشدار می‌دهد این نعمت‌های حلال را در غیر مورد مصرف نکنند.
خداوند در سوره مؤمنون آیه 51 می‌فرماید «اى پیامبران! از غذاهاى پاکیزه بخورید و عمل صالح انجام دهید که من به آنچه انجام مى‌دهید دانا هستم». این آیه نشان‌دهنده اهمیت خوردن غذای حلال و پاک است و از رابطه مستقیم آن با انجام عمل صالح خبر می‌دهد.
قطعاً، تمایل ذاتی همه انسانها به سمت کسب و کار پاک و حلال است، زیرا انسانی که قرار است خلیفه خدا بر روی زمین باشد از صفات الهی بهره می‌برد که در وجودش سرشته شده است، اما به فعلیت درآوردن این صفات نیازمند زحمت است؛ هواهای نفسانی انسان و مکر شیطان او را از قدم برداشتن در مسیر سعادت منصرف می‌کند.
گرفتار دنیا شدن، حرص و طمع داشتن نسبت به آمال دنیوی و فراموش کردن آخرت، انسان را از تفکر درباره آنچه انجام می‌دهد بازمی‌دارد. امام باقر(ع) می‌فرماید «حکایت شخص حریص به دنیا حکایت کرم ابریشم است که هرچه بیشتر بر خود بتند، راه بیرون آمدنش دورتر شود تا آنکه از غصه بمیرد».
گاهی دستورات الهی موجود درباره کار و نحوه کسب روزی حلال، در میان جامعه کمرنگ می‌شود و متأسفانه بدون توجه به عواقب سوء آن مورد غفلت قرار می‌گیرد و اگر آخرت مورد توجه انسان باشد و بداند روزی نتیجه همه کارهایی که در دنیا انجام داده است را خواهد دید، هیچ‌گاه به سمت کسب روزی حرام نخواهد رفت.
قناعت را هم نباید فراموش کنیم، پیرمردی را در بازار تهران می‌شناختم که دستفروشی می‌کرد و شاید درآمد سالیانه او به اندازه درآمد یک ماه یک کارمند و یا کارگر معمولی هم نمی‌رسید، اما با قناعتی که داشت به گنج بزرگی به نام «آرامش» رسیده بود و وقتی از او پرسیدم «چرا سود کمی به‌روی جنس‌هایت می‌کشی؟» سرش را به نشانه رضایت تکان می‌داد و می‌گفت «بیش از این نیازی ندارم».
کاش آدم‌های این‌چنینی که کفه ترازوی زندگی‌شان پر از صفا و صمیمیت و رضایت به رضای خداوند بلند مرتبه است را الگویی برای ادامه مسیر زندگی‌مان قرار دهیم؛ البته در این مسیر چشم‌اندازهای روشن رشد یک یا دو درصدی اقتصاد و کاهش نرخ تورم در سال جاری نیز می‌تواند کورسوی امیدی باشد تا حرص کسب مال از هر راهی جای خود را به آرامشی از جنس پیرمرد دستفروش بدهد.
*مصطفی مبارک‌آبادی
| نسخه قابل چاپ | ورود نوشته شده توسط صدرارحامی در 1393/03/13 ساعت 09:20:00 ب.ظ . دنبال کردن نظرات این نوشته از طریق RSS 2.0. |